سالمندان
1. کاهش حواس پنجگانه:تضعیف حواس پنجگانه و تضعیف در کارایی اندام‌ها باعث
بروز اتفاقات زیادی می‌شود که ممکن است زندگی سالمند را
کاملا به هم بریزد، زیرا واکنش‌های انسان در مواجهه با خطر
وابسته به کارکرد سریع و خوب این حواس است، مثلا اگر
آتش‌سوزی در اتاق مجاور رخ دهد، حس بویایی است که به کمک
ما می‌آید. در مرکز توانبخشی و نگهداری سالمندان پرستاران ما
همواره حواسشان به این پیشامد‌های احتمالی هست.
زمانی که در خیابان قصد داریم از میان ماشین‌ها عبور کنیم باید
ماشین‌ها را ببینیم و متناسب با سرعت آن‌ها عکس‌العمل نشان دهیم
یا باید صدای آژیر خطر را بشنویم تا از مهلکه بگریزیم. متاسفانه
این حواس در سالمند ضعیف هستند و تاخیر زیادی در واکنش آن‌ها
به خطر مشاهده می‌شود که زمان طلایی برای حفظ سلامت را از بین می‌برد.
2. کاهش توان بدنی
مساله مهم‌تر بعدی این است که سالمند توان بدنی کافی و سرعت
عمل لازم را هم ندارد، زیرا حفظ تعادل نیز به هم خورده و نخاع
و اعصاب محیطی درست کار نمی‌کنند؛ بنابراین با چند اختلال در
دوران سالمندی مواجه هستیم که مراقبت بیشتر از آن‌ها را می‌طلبد.
شاید در شرایط ناگوار یک جوان بتواند حتی با چشمان بسته بدود،
اما یک سالمند با چشمان باز نتواند حتی چند قدم بردارد.
3. بیماری‌های قلبی و ریوی
لازم به یادآوری است که سالمندان دچار بیماری‌های قلبی-ریوی و
فشار خون بالا هستند که همین بیماری‌ها نیز سرعت پاسخدهی سالمند
را به حوادث کاهش می‌دهد. یکی از مهم‌ترین عوامل برای پاسخدهی،
فعال شدن سیستم سمپاتیک و هورمون‌های محرک مانند اپی‌نفرین و
نوراپی نفرین است. این هورمون‌ها باعث بالارفتن ضربان قلب، فعال
شدن مغز و افزایش قدرت تصمیم‌گیری می‌شوند تا سرعت عمل و واکنش
در برابر خطر بالا برود.
4. عوارض برخی دارو‌ها
نکته مهم دیگر دارو‌هایی هستند که بیشتر سالمندان از آن‌ها استفاده میکنند.
بعضی از دارو‌ها باعث بی‌حالی و حتی کرختی سالمند می‌شوند. سالمندانی
که از چنین دارو‌هایی استفاده میکنند نباید رانندگی کنند یا کار‌های حساسی
که نیاز به دقت زیاد دارد، انجام دهند، حتی هنگام بالا و پایین رفتن از پله
نیز باید دقت کنند.
5. عوارض دخانیات و مخدر‌ها
مصرف مواد مخدر مانند مورفین و… که به‌عنوان ضددرد استفاده می‌شود،
باعث کاهش سرعت عکس‌العمل در مقابل حوادث می‌شود.
6. بیماری‌های مفصلی و استخوانی
دست و پای سالمندان به مرور در اثر بیماری‌های مفصلی و مشکلات استخوانی
-عضلانی دچار درد می‌شود. معمولا حجم عضلات آن‌ها نیز کاهش می‌یابد و
قدرت جوانی‌شان را از دست می‌دهند. بعضی از سالمندان نیز قبل از دوره سالمندی
دچار شکستگی و پوکی استخوان می‌شوند. این عوامل باعث کاهش حرکت
این افراد می‌شود و از طرفی استخوان‌هایشان را مستعد شکستگی می‌کند در
نتیجه سالمند در جایی که نیاز به واکنش سریع است، نمی‌تواند واکنش و
حرکت به موقعی داشته باشد.
7. اضافه وزن
تعداد سالمندانی که وزن بالایی دارند، زیاد است. وزن بالا باعث می‌شود
در شرایط نامناسب جابه‌جایی آن‌ها امکان‌پذیر نباشد. حتی نگهداری از
سالمندان با وزن بالا به مراتب دشوارتر از سالمندان با وزن متعادل است.
8. نقایص ذهنی و شناختی
لجبازی و همکاری نکردن سالمند با دیگران کار را در مواجهه با حادثه
مشکل می‌کند. گرچه این مشکل زیاد شایع نیست، ولی خانواده‌هایی که از
چنین سالمندانی مراقبت میکنند زندگی پرفراز و نشیبی دارند. در مواقعی
که زوال عقل یا مشکلات روانی وجود دارد، مراقبت بسیار دشوارتر می‌شود،
زیرا این افراد، به‌خصوص کسانی که دچار ناتوانی‌های عقلانی هستند
درک درستی از خطر ندارند.
?
از همه موارد توضیح داده شده، می‌توان این‌گونه استنباط کرد که سالمند فردی
با محدودیت زیاد از نظر انجام کار، درک خطر، شروع پاسخ و به اتمام رساندن
پاسخ است. سالمندان مانند کودکان به مراقبت نیاز دارند.
البته سالمندانی هم وجود دارند که از همسر بیمار یا حتی کودکان مراقبت میکنند
و بسیار هم سرحال هستند، ولی ما فرض را بر این می‌گذاریم که سالمندان توانایی
مراقبت از خود را ندارند، حتی اگر در زندگی روزمره بتوانند از خود مراقبت کنند،
باز هم قدرت واکنش سریع را در مقابل حوادث ندارند پس باید این‌گونه در نظر
بگیریم که چگونه می‌توانیم از سالمندان مراقبت کنیم و چه برنامه‌ریزی‌هایی
برای ایمن نگه داشتن آن‌ها باید داشته باشیم.
